I Tjing

De I Tjing (I Ching / Yi) is een meer dan 3000 jaar oud Chinees wijsheidsboek, ontstaan uit een mondelinge traditie en later neergeschreven. Het is een “heilig” boek, te vergelijken met de Bijbel, de Koran, de Thora of andere spiritueel/filosofische bronteksten. De meest gebruikelijke vertaling van de titel  luidt  “Het Boek der Veranderingen” (zie aanbevolen lectuur onderaan).

De I Tjing is vooral gekend als “orakel”, maar dit is een woord dat deze brontekst nogal snel in 1 hoekje duwt.  Ondanks (eerder: dankzij) zijn hoge leeftijd, zijn archaisch en metaforisch taalgebruik kan het de hedendaagse mens nog steeds raken. De I Tjing is een wijze raadgever die altijd voor je klaarstaat, maar je niet dwingt tot het maken van keuzes, integendeel. Wanneer je om raad vraagt zal het antwoord je steeds vrij laten in je handelswijze.

En vaak biedt de I Tjing je een spiegel aan, wanneer je beseft dat je het antwoord eigenlijk al die tijd in je had. Een beetje zoals de Socratische methode, de maieutiek of ‘verloskunde’: de vraagsteller heeft het antwoord eigenlijk al in zich, zoals het ongeboren kind in de moederschoot dat ‘verlost’ wordt door de ‘vroedvrouw’.
Net door het leren stellen van de juiste vragen (= fijnafstemming) kom je ongemerkt zelf bij het voor jou passende antwoord, vaak zonder dat je daarvoor de I Tjing nodig hebt.

Dat antwoord van het boek op een vraag, probleem of onzekerheid, enz. biedt je de mogelijkheid om een situatie plots in een heel ander daglicht te zien. Het raadplegen gebeurt met een bepaald “toevallig” ritueel: het gooien van muntjes, het tellen en verdelen van duizendbladstelen, cijfercombinaties, kaarten enz. Ahv de verkregen combinatie geeft de I Tjing je advies in de vorm van 1 van zijn 64 oordelen. Die oordelen zijn gekoppeld aan een 6-lijnig patroon van yin   of yang  lijnen. Daarom noemt men zo’n patroon een hexagram, bv hexagram 61 “Innerlijke Waarheid” ziet er zo uit:

Bij iedere lijn hoort ook nog een afzonderlijk oordeel.  De I Tjing telt zodoende naast de 64 hexagrammen (met hun oordeel) ook 64 x 6 = 384 lijnteksten. Het is merkwaardig dat alle mogelijke situaties die aanleiding kunnen geven tot raadgeving door zo’n beperkte waaier van oordelen bestreken worden. Merkwaardig, maar niet verwonderlijk. Aanvankelijk werden vragen en antwoorden gekerfd in opgewarmde schildpadschilden of runderbotten. De ontstane barsten bepaalden, na extra verhitting, dan de richting van de raadgeving. Na eeuwen werden zo honderduizenden botten verzameld die bewaard werden. Waarschijnlijk zijn deze opgegraven botten slechts het topje van een ijsberg, want men gaat ervan uit dat het om een veelvoud daarvan gaat. Na verloop van tijd stelde men vast dat men de raadgevingen kon bundelen tot slechts enkele standaardoordelen, omdat vaak dezelfde antwoorden verkregen werden, ook al betreft het verschillende vragen. Zo kwam men door een uiterst verfijnd filteringsproces uit op de 64 oordelen van de I Tjing zoals we die nu kennen. Men kan ervan uitgaan dat deze oordelen dus stevig “gegrond” zijn.

De betekenis van het ideogram voor Tjing ( 經 ) is: standaard, kanaal waar iets doorheengaat, weefgetouw. Tezamen met I (= verandering, wendbaarheid) zou je de I Tjing  dus kunnen beschouwen als een weefgetouw dat door de schering en de inslag der verandering het patroon toont waarin je Tao (weg) zich bevindt. Vermits de I Tjing op een louter toevallige manier dit patroon toont is het erg uitnodigend dieper in te gaan op de werking van het Toeval.

Toeval is immers niets anders dan het  plots oplichten van de raakpunten tussen jou en je Tao: in het weefgetouw van het universum worden we geraakt door en raken we zelf het Tao. In het denken van de I Tjing betekent het zich overgeven aan het Toeval geen “onderwerping aan het noodlot”, maar de plaatsing van het Zelf in een verband . Toeval maakt ons immers bewust van de kosmische Eenheid, van het eeuwig NU, waarin alles wordt geboren en sterft, steeds opnieuw. Dit proces heeft niets fatalistisch, integendeel: het blijft een voortdurende uitdaging om binnen ons dagdagelijks bestaan de rust van dit kosmisch gebeuren te ervaren en toe te passen. Dat is onze keuze en verantwoordelijkheid. Dit vraagt een ruime openheid en durf om voorbij onze angsten te blijven vertrouwen. Ook aanvaarden dat het denken in categorieën of paradoxen (bv: goed/slecht, links/rechts, zwart/wit, liefde/haat, leven/dood) slechts onze eigen uitvinding is. Waar het denken stopt, of we het loslaten, wordt het antwoord geboren (cfr. Lao Tse, “Tao Te Tjing”), in een even natuurlijke staat als wijzelf waren voor en kort na onze geboorte.

Heel wat interessante achtergrondinformatie kan je vinden op LiSe Heyboers prachtige site.

Wil je eens zien hoe een uitkomst van het orakel geinterpreteerd wordt, kijk dan eens naar dit mooie consult dat Han Boering gaf op een vraag.

Aanbevolen lectuur:

“De I Tjing voor de 21ste eeuw”, Han Boering

“I Tjing, Het boek der veranderingen”, Richard Wilhelm (met het beroemde voorwoord van Carl Jung).

In het Nederlandse taalgebied is de expert ter zake Harmen Mesker, kijk zeker eens op zijn website (ook als je slechts ‘beginner’ bent). Hij was ook de redacteur  van de herniewde Nerderlandstalige uitgave van Wilhems I Tjing hier net boven.

Opmerking: ook in het Westen hebben we heilige boeken, bv de Bijbel, en net zoals de  I Tjing begint met de hexagrammen “Hemel” (1) en “Aarde” (2) begint de Bijbel met (Boek Genesis): “In het begin schiep God Hemel en Aarde”.