Vooraf (= stand van zaken op woensdag 31 mei 2023)
Raratonga. De Zingende Ziel der Dingen. Twee levens en een liefdesjaar in brieven. In de voetsporen van Nand en Sim.
Na “Drieman“, de vierde graphic novel van mijn jongste zoon Wide Vercnocke (2020) over het familieverleden en de impact daarvan op hem laat ik nu mijn licht hierover schijnen, na acht jaar graven in zowel papieren als digitale familie- en andere archieven wereldwijd: de biografie van mijn ouders, Nand (Ferdinand Vercnocke) en Sim (Sim Wolfs)
Een tiental hoofdstukken van het project staan op deze site hieronder al verzameld. Je kan hier ook de “Sitemap” raadplegen (scrollen naar beneden, ‘berichten’ met jaartallen 1906 tem 1987) voor de hele verzameling, want op deze pagina staan niet alle hoofdstukken. Er is ook een gelijknamige Facebookpagina over het project.
De hoofdwebsite RARATONGA ( = een andere site dan degene waarop je hier bent aanbeland) telt op dit ogenblik 280 afzonderlijke webpagina’s zoals deze (400 met de liefdesbrieven), met meer dan 2000 mediabestanden (foto & film) en 4500 weblinks (intern en extern). Uitgeprint zijn dat meer dan 1500 bladzijden.
De header toont Nand en Sim aan zee en “Ask en Embla” hand in hand (de door Nand geïllustreerde cover van zijn gelijknamige dichtbundel uit 1942), de achtergrond toont een fragment uit de eerste liefdesbrief van Nand aan Sim, waar het zinnetje “De zingende ziel der dingen” de ondertitel van de website vormt. De naam van de website: “Raratonga” verwijst naar een gedicht van Nand.
Trailer:
“Raratonga“, (familie)film, 1 uur 6 min., over de jaren 1955-1993 in 8mm beelden, scènes uit het huwelijksleven van Nand en Sim, met hun kinderen en kleinkinderen. Uitleg hierover zie dit hoofdstuk.
Eventueel geïnteresseerde uitgeverijen, productiefirma’s, onderzoekers, etc. kunnen mij contacteren via rombout@vercnocke.com.
In een interview over Hugo Verriest met Romain Vanlandschoot, de biograaf van o.a. Rodenbach, Verriest en Verschaeve, antwoordt hij aan het slot op de vraag welke insteek hij gebruikt voor zijn biografieën:
“Ik heb me altijd gespiegeld aan één van de laatste uitspraken van Verschaeve: ‘Ik wil dat er over mij gesproken wordt in waarheid en rechtvaardigheid’. En dat is in feite de enige zin die me altijd bijblijft wanneer ik aan een biografie begin. Het moet de waarheid zijn en het moet gerechtvaardigd zijn. En het persoonlijk subjectieve komt daar volgens mij eigenlijk niet bij kijken. Je verraadt al schrijvende toch wie je bent, en de snuggere lezer snapt dat wel, wat er tussen de lijnen zit. Ik moet die lijnen niet aanvullen. De biografie spreekt voor zich en alleen voor zich.”
Of, zoals Thomas a Kempis (ca. 1380-1471) schrijft in zijn “Navolging” (I,3,1): “Gelukkig wie door de waarheid zelf wordt onderwezen, niet door tussenkomst van voorbijgaande beelden en klanken, maar zoals zij in zich is”.
In een boek heb je voetnoten, op een website links, aan jou de keuze om door te lezen, of af te dwalen in de bronnen (die ik grondig heb nagekeken, maar correcties zijn altijd welkom, evenals suggesties of mij onbekend materiaal).
Zoals het past is er ook een dankwoord en een oproep aan de politiek in verband met archiefonderzoek.
OVERZICHT HOOFDSTUKKEN OP DEZE SITE:
Beeld- en filmportret van Nand van geboorte tot overlijden: “van aangezicht tot aangezicht”:
Beeld- en filmportret van Sim: de vroege jaren:
(de volledige chronologische tijdslijn van Sims leven (1919-2015) vind je hier)
Het verhaal van Nands geboorte (1906) in zijn eigen woorden:
Het verhaal van Hendrik, vader van Nand, zeeloods, die in november 1914 een geallieerd konvooi naar de haven van Zeebrugge loodst, “Attack on Zeebrugge”:
“1914. Hendrik Vercnocke als loods“
Het vroegste dagboek van Sim uit 1934 was een verrassende vondst in het archief, ze was toen 14 jaar:
“De Dagtocht”, dichtbundel van Sim, gepubliceerd in 1939 op 20-jarige leeftijd. Dit exemplaar droeg Sim op ontroerende wijze op aan haar beste vriendin Maria Van Herreweghen, met wie ze samen op normaalschool zat (‘regentaat’). Maria is de zus van de dichter Hubert Van Herreweghen:
Nand ontmoette Stijn Streuvels voor de eerste maal in 1935 in Duitsland, hij had samen met o.a. Streuvels deelgenomen aan de inhuldiging van de Niederdeutsche Diele in de hoeve Thansen in de Lüneburger Heide, en er werd zelfs gedacht om Nand te nomineren voor de Rembrandtprijs (Streuvels kreeg die in 1936):
Nand tekende ook illustraties voor (een heruitgave van) Streuvels’ novelle “Genoveva van Brabant” (1950/1951):
Oktober 1941: Nand is deelnemer aan een drieweekse dichtersreis “Dichterfahrt durch deutsches land”. Hij is de enige Vlaming in het 25-koppige gezelschap. In Berlijn komen Ernest Claes en Felix Timmermans langs. De reis mondt uit in het “Weimarer Dichtertreffen”, waar ook Filip De Pillecyn aanwezig is, ze verblijven in het beruchte “Hotel Elephant”. Tien kilometer verderop: het concentratiekamp van Buchenwald…
“1941 Dichterfahrt durch deutsches land”
Bezoek van Nand aan de massagraven van Katyn, Rusland (met informatie over de historiek, één van zijn reisgezellen toen was Filip De Pillecyn). Dat was in 1943, in het licht van de gebeurtenissen in Oekraïne, waar ook massagraven werden ontdekt, opnieuw erg actueel, jammer genoeg:
Een hoofdstuk waar Nand centraal staat en dat vertrekt van een gecensureerde brief uit 1945 die hij ontving in gevangenschap (Brugge, IC Sint-Kruis). Beschreven wordt de weg naar ontcijfering van ‘wat niet door Nand gelezen mocht worden’ (longread met heel wat extra info, o.a. over alle gezinsleden):
Het celdagboek van Sim (geschreven in de gevangenis van Leuven Centraal, ze was toen 25 jaar) waarin ze, bijna dag na dag, de gebeurtenissen beschrijft van augustus 1944, moment waarop de geallieerden toekomen in het Leuvense met daarna de wegvoeringen en haar (eerste) aanhouding tot de eerste vrijlating in februari 1945:
Een hoofdstuk waar Sim centraal staat en waarin de oorsprong wordt gezocht van een citaat dat ze vaak in de mond nam maar waarvan ze niet meer wist waar het vandaan kwam of wie het geschreven had. De weg naar de onthulling van het auteurschap van dit citaat leidt o.a. naar Engeland, Italië, Indië en zelfs Australië en begint in de Gevangenis van Vorst, september 1947 met een zijsprong naar de Gevangenis van Merksplas waar Nand geïnterneerd was (longread met heel wat extra info):
“Oh! To Escape! Het motto van Sim“
Overzicht van de gevangenissen waar Nand verbleef tussen september 1944 en september 1949:
“Nand 1944-1949: De Gevangenissen“
Mijn bezoek aan het Gevangeniskerkhof te Merksplas en voorlezing van het gedicht dat Nand er schreef in 1948:
“Gevangeniskerkhof te Merksplas“
Een interessante inkijk in het denken van Nand over het kunstenaarschap en het creatief proces, aan de hand van een uitspraak van de dichter John Keats. Geschreven in de gevangenis van Merksplas, 1948.
Bij uitbreiding nog steeds een actuele visie die ik deel:
De kern van kunstenaarschap, mythisch denken en creativiteit
Overzicht van de aanhoudingen in het gezin van Sim tussen september 1944 en augustus 1948:
“Sim 1944-1948 – Familie: aanhoudingen en interneringen“
Ingescande versie (e-book) van het ‘Poëtisch Celdagboek’ van Nand (manuscript), zijn gemoedstoestand kan, buiten enkele opmerkingen in de marge, enkel afgeleid worden door de gedichten die hij daarin schreef, evenals door zijn specifieke keuze voor citaten uit de wereldliteratuur:
Poëtisch Celdagboek Nand 1944-1949
Nooit gepubliceerd manuscript van een dichtbundel van Nand met mooie pentekeningen, ieder gedicht begint met een kunstig ontworpen kapitaal die de inhoud van het gedicht illustreert. Een monnikenwerk. Alle gedichten verschenen later in gedrukte versie in andere bundels. Ontworpen in de gevangenis van Merksplas, 1948-1949 en verzameld uit het “Poëtisch Celdagboek“, de symboliek en thematiek verwoorden de penibele situatie waarin Nand zich bevindt.
De bundel moest verschijnen onder het pseudoniem “Albert B(r)aecke”, omdat Nand niet onder zijn naam mocht publiceren. Nands vader had één en ander genoteerd (zie voorpagina) en meegenomen:
De akten van beschuldiging (1946- 1948) voor Nand en Sim:
De celbriefwisseling van en aan Sim in 1947. Sim was toen een jaar geïnterneerd in de gevangenis van Vorst. De brieven tonen de impakt die dit heeft op de hele familie (haar broer Bert was toen ook geïnterneerd in “Het Klein Kasteeltje”, nu vinden vluchtelingen er een onderkomen):
1947 Celbriefwisseling van en aan Sim
Het “wagenpark” van Sim. Sim was de chauffeur van het gezin. Ze heeft geprobeerd Nand tijdens hun verlovingstijd (1950-1951) het autorijden aan te leren, maar na één poging had die er al genoeg van… hij remde al toen hij een voetganger 500 meter verder de straat zag oversteken. Daarna bleef hij (wijselijk?) passagier, hoewel hij vaak opmerkingen maakte over Sims rijgedrag. Er is ook een ontroerende “auto-anekdote” uit 1933/1936, verteld door Sim zelf (audio) in 1993:
De eerste liefdesbrief van Nand aan Sim uit augustus 1950. De ondertitel van de biografie RARATONGA: “De Zingende Ziel der Dingen” komt uit deze brief. Daaronder, twee dagen verder, het antwoord van Sim. Honderd brieven en een jaar later volgde het huwelijk (in dit hoofdstuk ook een link naar de volledige liefdesbriefwisseling, naar wat meer duiding en een poging tot karakterdoorgronding van Nand en Sim):
“De Liefdesbrieven. Het begin.
Het gedicht “De Bruidsnacht” (1942) van Nand werd tweemaal op muziek gezet, door:
Huwelijksleven. Samen: 1950-1989, Sim alleen: 1989-2015
Nand en Sim: De jaren samen en verder
Laudatio uitgesproken door Anton Van Wilderode in 1987 bij de 80ste verjaardag van Nand (tekst & audio) in de abdij van Grimbergen. Daarin ook enkele zijsprongen naar kritische bemerkingen van Tom Lanoye en Kristien Hemmerechts:
“Laudatio Anton Van Wilderode“
Overzicht van het werk van Nand als kunstschilder:
“Nand schilderkunst 1950-1989“
Masterscriptie KUL 2019 over het proces van Nand in eerste aanleg (1946) en in beroep (1948). Danzij deze scriptie konden, door gedegen onderzoek, enkele hardnekkige en voortdurende ‘misverstanden’ over Nand voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog ontkracht worden.
“Een geval van Vlaamse literaire collaboratie voor de krijgsraad“
De laatste dichtbundel van Nand, “De Aardse Staat” (1987) kan je hier lezen als ebook:
1987 “De Aardse Staat“
Stefan Hertmans “De Opgang (2020). In deze roman speelt de locatie waar het liefdesverhaal van Nand en Sim begint een rol:
Inhoudstafel (=sitemap) hoofdwebsite “Raratonga”: