Na een tiental jaren als handelsvertegenwoordigster (1948-1959, zie deze pagina) vond Sim opnieuw werk als leerkracht (ze had al lesgegeven als beginnend leerkracht tijdens de oorlogsjaren, zie infra).
Op de pagina “Getuigenissen over Sim” zijn in het uitklapmenu verschillende interviews verzameld met collega’s en oud-leerlingen over haar jaren als leerkracht.
Uit het overzicht van haar dienstjaren blijkt dat haar eerste naoorlogse lesopdracht een interim was in de rijksmiddelbare school van Oudergem RMS (Brussel) vanaf 9 maart 1959.
Het was het begin van een hele odyssee van 12, meestal zeer korte, interims (soms niet meer dan een week) in verschillende scholen tijdens de periode 1959-1961 (in Sims handschrift), alle in het Rijksonderwijs (“RMS” = Rijksmiddelbare School):
De dienstjaren vermelden ook de 4 scholen tijdens de oorlogsjaren 1940-1944 waar Sim lesgaf: Menen, Vilvoorde, Mechelen en Hasselt. Telkens lange verplaatsingen. In Menen en Hasselt verbleef Sim toen op kamers (zie verder).
Pas in 1961 kwam ze terecht in de school waar ze zou lesgeven tot haar pensionering en waar ze ook benoemd werd: het Maria-Assumptalyceum te Laken.
De beslissingen tot aanstelling voor de vele interims gebeurden steeds per telegram (alle zijn bewaard) en werden verstuurd door A. Meys, die toen directeur was bij het bestuur van ‘het middelbaar en normaalonderwijs’.” . Een voorbeeld van zo’n telegram (gericht aan “Vercnacke-Wolfs”!) toont dat Sim ad interim werd aangesteld te… Blankenberge, op zo’n 130 km van haar woonplaats (Weerde) – met verkeerd gespelde familienaam! Gelukkig heeft Sim dit kunnen afwimpelen (ze schreef erbij: “Geweigerd”).
En soms moest zo’n interim “onmiddellijk”… :
De naoorlogse loopbaan van Sim in het onderwijs verliep in het begin hortend en stotend, in het archief zijn talloze briefwisselingen bewaard aan bekende en minder bekende personen tot voorspraak om haar toch een betrekking te bezorgen. Zowel Nand als Sim deden beroep op hun (meestal vooroorlogse) contacten om “een goed woordje” te doen. Gezien hun verleden was dit voor hen begrijpelijk, de onzekerheid over een inkomen legde een grote druk op het gezin. Daarenboven moest nog een schuld afbetaald worden aan de Belgische Staat omwille van hun veroordeling (zie opmerking ‘sequester’ onderaan deze pagina).
Een selectie als voorbeeld.
Haar eerste aanstelling in maart 1959 te Oudergem kwam er o.a. na een schrijven aan Gaston Eyskens, toen Eerste Minister, die beloofde voor haar een goed woordje te doen, deze brief van hem is gericht aan R. Lambert. Dat was een oom van Sim, directeur van het Leuvense Kerkhof en later stadsgids van Leuven. Hij was een zoon van een zus van Sims moeder en kende Eyskens persoonlijk (zie de pagina “Interview met Sim over familie“):
Eerste brief van 23 maart 1959:
“Waarde Heer, Ik houd eraan U te laten weten dat ik niet heb nagelaten de zeer welwillende aandacht van de Heer Minister van Openbaar Onderwijs te vestigen op het geval van Mevr. Vercnocke-Wolfs. Ik hoop dat mijn tussenkomst zal mogen bijdragen tot het bijdragen van een goede uitslag en zal U ten gepasten tijde kennis geven van het nieuws dat ik omtrent deze zaak zal mogen vernemen. Met hoogachting (handtekening).”
Een jaar later, op 20 januari 1960, volgt een tweede brief van Eyskens, ditmaal gericht aan Sim zelf:
“Mevrouw, Ik ontving goed uw brief van 15 januari jl. waarbij U om mijn steun verzoekt in verband met uw kandidatuur voor de openstaande plaats van letterkundig regentes in de Rijksmiddelbare school te Oudergem. Ingaande op uw verzoek heb ik niet nagelaten andermaal de gans bijzondere aandacht van de Heer Minister van Openbaar Onderwijs op uw geval te vestigen. Ik heb tevens bij mijn Collega aangedrongen op de mogelijkheid om U in de bedoelde betrekking te benoemen met bijzondere welwillendheid zou worden onderzocht. Ik zal er verder zorg voor dragen U op de hoogte te houden van het gevolg dat aan mijn nieuwe interventie zal worden gegeven. Hoogachten (handtekening).”
In deze tweede brief, gedateerd op 20 januari 1960, verwijst Eyskens naar de school in Oudergem, hoewel uit Sims zelfgeschreven nota met “Dienstjaren” (zie hierboven) blijkt dat ze daar lesgaf van 9 maart 1959 tot 21 maart 1959. Misschien een wens van Sim om daar definitief aangesteld te worden?
Een bijkomend probleem was Sim haar diploma, dat ze behaalde via het ‘vrije’ (dus katholieke) net. Dat bemoeilijkte de zaken soms. Hier een brief van Nand aan Joseph Custers, die toen minister van Volksgezondheid en Gezin was (CVP) in de regering Lefèvre van 1961 tot 1965. Nand spreekt hem aan als “Achtbare Vriend”, omdat hij hem nog kende uit zijn Leuvense studententijd. Custers was na de oorlog ook getroffen door de repressie (zie de link op zijn naam). Blijkbaar was het niet de eerste keer dat Nand op hem een beroep deed, getuige: “Mag ik (…) nogmaals…”, want hij had zijn studiegenoot ook al te hulp geroepen wegens de gevolgen van zijn gevangenschap:
“Excellentie, Achtbare Vriend, Mag ik, onze vroegere vriendschapsbanden inroepend, nogmaals uw bereidwilligheid een beroep doen. Ditmaan is het niet voor mij persoonlijk, mijn zaak zit in een (juridisch) slop, (de commissie voor het sekwester heeft toch eindelijk mijn geval tot zich getrokken). Het geldt ditmaal mijn vrouw, die als regentes een aanstelling poogt te krijgen in het officieel onderwijs. Zij wordt rijkelijk met interims bedacht, waar zij zich met werkelijk schitterende referenties van kwijt (zie bijlagen)… maar zij heeft een “vrij” diploma. Nu staan toch de zaken zo dat zij op het kabinet van Onderwijs een kans zou hebben om te Grimbergen aangesteld te worden, als aldaar een aanbevelingsschrijven toekwam van een Kath. Minister die niet de Heer Van Elslande mag zijn. Zo werd ons van bevoegde zijde bericht.
Wij hopen ten zeerste dat U dat (sic) een dergelijk gebaar U mogelijk zal zijn. Na al die jaren begint dat getroffen zijn zwaar te wegen. Mocht U verdere inlichtingen nodig achten, dan zij wij gaarne bereid op een door U te bepalen uur persoonlijk te woord te staan (sic). Met de verzekering van onze bijzondere achting; F.V.”
Deze brief dateert van 24 september 1961. Uit Sims “Dienstjaren” hierboven blijkt dat ze haar 16de (!) en laatste interim bekwam in Grimbergen, van 4 tot 14 september 1961. Nand schreef deze brief dus na de beëindiging van deze lesopdracht, in de hoop een “aanstelling” te bekomen. Bedoeld wordt: een vaste aanstelling die zou kunnen leiden tot een benoeming (zie ook de verwijzing hiernaar in de tweede brief van Gaston Eyskens).
Verder heeft Nand het over minister Van Elslande, die was toen minister van Cultuur en adjunct voor Nationale Opvoeding. Nand had blijkbaar de raad gekregen van niet rechtstreeks via hem te gaan.
Custers antwoordde Nand dat hij het verzoek had doorgespeeld naar zijn collega Victor Larock, in dezelfde regering Minister Van Onderwijs (socialistisch, en actief in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog…). Hij antwoordt zeer vriendelijk.
De twee brieven samengevoegd:
Antwoord Custers:
“In gevolge mijn aanbeveling bij mijn Collega, de Heer Minister van Nationale Opvoeding en Kultuur, van uw echtgenote, die zich kandidaat stelt voor een betrekking bij het Rijksonderwijs, mocht ik bijgaand voorlopig antwoord ontvangen. Ik wens er U goede ontvangst van en laat niet na U verder te berichten zo me enig nieuws toekomt. Hoogachten, Uw dw. (handtekening).”
Het antwoord van minister Larock aan ‘collega’ Custers:
“Waarde Collega, Betreft: Mevrouw Simone Vercnocke-Wolfs, die een betrekking van regentes letterkunde in het Rijksonderwijs solliciteert. Ik bericht U de goede ontvangst van uw aanbeveling en zal niet nalaten ervoor te waken dat de titels en de verdiensten van de door U gesteunde kandidate met bijzondere aandacht worden onderzocht. Inmiddels verblijf ik, waarde Collega, Uw dienstwillige (handtekening).”
Op 17 oktober 1961 vond Sim werk in de school waar ze tot aan haar pensioen in 1984 zou blijven lesgeven: het Maria-Assumptalyceum te Laken, zoals blijkt uit dit document van 1 september 1963 “Overeenkomst voor een gewone loopbaan”:
Haar vaste benoeming op deze school volgde op 1 september 1964, toevallig het jaar waarin Nand eerherstel kreeg…
In 1984 ging Sim met pensioen. Om haar pensioendossier in orde te krijgen moest ze alle scholen waar ze ooit les had gegeven aanschrijven om officiële bewijzen daarvan te verzamelen (ook de scholen tijdens de oorlogsjaren). Een hele klus, het kostte haar maanden. Zelfs de pensioendienst (Brussel, Zuidertoren) raakte soms het spoor bijster. In het archief getuigen de vele brieven en getuigschriften van dit intensieve zoeken, dat een ware calvarietocht werd voor Sim. Zelfs tot na haar pensionering: want aanvankelijk bleek dat het bedrag dat haar werd uitbetaald niet overeenstemde met de geleverde prestaties.
Tevens wordt duidelijk dat Sim gedurende haar hele loopbaan (en bij uitbreiding: haar hele leven!) elk belangrijk officieel document bijhield en netjes chronologisch ordende, wat haar vaak hielp bij betwistingen.
Getuigenissen over haar loopbaan van collega’s en oud-leerlingen zijn verzameld op deze pagina.
Hieronder beeldimpressies over haar loopbaan als leerkracht.
Foto- en filmgalerij:
Scholen tijdens oorlogsjaren 1940-1944 (zie “Dienstjaren” hierboven)
1940, 10 april: Telegram dat Sims eerste aanstelling als leerkracht bevestigt in de “Rijksmiddelbare jongenschool Meenen”, enkele weken later bezette Duitsland België en moest ze hals over kop naar huis, per trein, tegen de stroom in van vluchtelingen… (zie de pagina “Mei 1940: Het Dorp aan de Wingerbeek – de Duitse inval“).
1940: Sims klaslokaal in Menen:
1942-1944 RMS Hasselt: Sim verblijft er op kamers. Op de foto voor een bord met muzieklijnen: Sim speelde ook piano, zong en kon muziek partituren lezen. Sim vertelt hier over de gunstige getuigenverklaring van haar huisbazin en haar twee zonen die aangesloten waren bij het verzet.
Het was Filip De Pillecyn die, in 1941 benoemd als algemeen bestuurder onderwijs, in 1942 zijn fiat gaf over deze aanstelling. Zie hierover: “Sim en Filip De Pillecyn“.
1943-1944 RMS Hasselt: inspectierapport Sim
Maria Assumptalyceum 1961-1984
1962 Sim zittend rechts:
1963, 8 juni: Eerste steenlegging van het nieuwe schoolgebouw, Sim met hoed:
1964 Sim in de klas (er was geen uniform maar de meisjes moesten wel allen dezelfde nylon schort dragen). Sim gaf toen Nederlands: sommige leerlingen hebben het boek geopend op een pagina met een foto van Ernest Claes. Er hangen ook foto’s op van auteurs, maar te onduidelijk om te onderscheiden (midden links: Stijn Streuvels? Guido Gezelle?). Prominent in de hoek een “Gatenplant” (Monsterosa Deliciosa), Sim had er thuis ook enkele. Aan de muur twee schilderijen van Nand (links een polderlandschap) en twee koperen schotels die Sim nog bewaarde uit het ouderlijk huis te Sint-Joris-Winge en haar zeer dierbaar waren (zie onder deze foto):
De twee koperen schotels (nog steeds in familiebezit), motto’s van Sim: “Een gullen lach / Voor elken dag”, “Vroeg begonnen / Veel gewonnen” (met een zaaiende landbouwer):
1965: Film 8mm, 5 min. (zonder geluid, camera: Sim): leerlingen op bezoek bij Sim thuis (Weerde):
1965 Leerkrachten aan de ingang van de school, Sim uiterst rechts:
1965 Leerkachten met directrice Zuster Innocentia in het midden. Sim zittend 2de van rechts, links naast haar Gaby, met wie ze in 1971 de schoolreis zou gidsen naar Griekenland:
1971 Film 8mm, 20 min. (zonder geluid, camera: Sim en Gaby): schoolreis naar Griekenland. De groep bestond uit 40 personen: 38 leerlingen (5de en 6de jaars) en 2 begeleidende leerkrachten: Gaby en Sim. Deze leerlingen hadden in hun 2de en 3de jaar bij Sim les gevolgd. Gaby was hun huidige leerkracht Duits. Ter plaatse sloot ook nog een gids aan. De reis gebeurde met het reisagentschap “Fratelzon” via een vliegtuigcharter. Ook Sims dochter die aan dezelfde school les volgde naam deel.
1971 Griekenlandreis: Akropolis
1971 Griekenlandreis: Stadion van Delphi. Aanschouwelijk onderwijs: Sim als ‘winnares’ van de loopwedstrijd op de Pythische Spelen! :
1971 Griekenlandreis: groepsfoto in het Delphi Stadion, Sim links vooraan met donkere bril, Gaby (midden) met zonnehoed en gids in de hand. 2de links van Gaby: Veerle, zus van Kristien Hemmerechts en 10de van rechts, zittend net voor de hoogste rij, Goedele, dochter van Sim:
Filmfragment Delphi Stadion dat de twee bovenstaande foto’s bewegend maakt:
Panoramafoto van het Delphi Stadion. Sim vertrok op de stenen startlijn. De groepsfoto is rechts vooraan getrokken op de tribune:
(foto © @BHFieldSchool)
ca 1978 klasfoto op de speelplaats van de school
1979 + 1980, juni: Film 8mm, 17 min. (camera: Sim, zonder geluid): Personeelsfeest van de school ten huize Gaby & Sim: “Gabsim” (Weerde) viering einde schooljaar:
Inschrijvingslijst voor de “Gabsim” ad valvas in de school, 26 juni 1979. Sim schreef de rijmende uitnodiging, een collega maakte de poster:
1983 Film 8mm, 3 min. (camera: Sim, zonder geluid) leerlingen 3de jaar op bezoek ten huize Sim (Weerde):
1984 Film 8mm, 10 min. (camera: Sim, zonder geluid): Schoolreis Firenze, Italië. De reis vond plaats van donderdag 12 april tot en met woensdag 18 april. De groep bestond uit 43 personen: 37 leerlingen (laatstejaars) en 6 begeleidende leerkrachten, waaronder Sim. Zij had aan deze leerlingen les gegeven toen zij hun 2de en 3de jaar volgden. Het vertrek met de bus gebeurt aan de trappen bij de ingang van de school:
1984 Pensionering, alle personeel en directie, Sim vooraan in het wit:
1984: Speech Sim bij haar afscheid aan de school:
1983-1984 Laatste schooljaar voor pensionering. Inkijk in de schoolagenda van Sim van dat “afscheidsjaar”.
Links: titelblad, rechts de gebruikte handboeken in het 2de en 3de jaar:
Sims (laatste) lesrooster. 20 lesuren Geschiedenis in alle 2de en 3de jaars ASO (Latijnse en Moderne humaniora) en 1 lesuur “Wacht” (W), om in te springen bij ziekte of afwezigheid van een collega. De cijfers naast de klassen verwijzen naar de nummers van de klaslokalen.
De eerste lesdagen in september: In de 2de jaars werd de Romeinse tijd bestudeerd, in de 3de jaars de Middeleeuwen. En al meteen enkele overhoringen:
Links: periode van de proefwerken in april, met vermelding van de reis naar Firenze (zie hoger). Rechts: Sims laatste lesuren in juni voor het begin van de examens: herhalingslessen en tot slot het klaarmaken van het lokaal in “examensetting”. En dan: “Einde!”.
Bedankingskaartjes leerlingen bij afscheid:
3de Moderne:
Naast de (nu nog steeds) bekende spreekwoorden en uitdrukkingen, ook enkele unieke. Een selectie:
“Ondanks de gemene streken, gemengde oh sorry, gemeende groeten van 3MD”
“Ik hoorde U zo vertellen over ‘Alea iacta est’ alsof het nu nog echt gebeurde!”
“Je bent een prachtexemplaar!”
“U als kathedraal moet met steunberen, losse bogen en al, gesteund worden.”
“Hier haast ik mij dan langzaam door de Middeleeuwen heen en zeg U: Dank U”
“Dank u voor het voorbije jaar. Vale (Latijn). Je ziet dat ik nog iets geleerd heb.”
3de Latijnse:
“Vale Simona! Amamus te. Utinam te revideamus. Tibi gratias agimus. Vale!”
Zowel Nand als Sim hadden een schuld af te betalen aan de Belgische Staat, zij stonden “onder sequester”.
Uit: Luc Huyse & Steven Dhondt, Onverwerkt verleden. Collaboratie en repressie in België, 1942-1952, Kritak, Leuven 1991:
““Een categorie apart is het sequester*. Strikt genomen was dat geen sanctie maar een preventieve maatregel die de uitvoering van de vermogens-straffen en van de schadevergoedingen moest verzekeren. De goederen van verdachten werden daartoe onder een stelsel van dwangbeheer gebracht tot het strafgeding beëindigd was en, bij veroordeling, tot aan alle geldelijke verplichtingen jegens de Belgische Staat voldaan was. Ook deze maatregel riep tal van juridische problemen in het leven: bijvoorbeeld over de rechtspositie van de gesequestreerde en over zijn handelingsbekwaamheid. Er werden 15.134 sequesterdossiers geopend.”